W 1918 roku doszło do ciągu zdarzeń, które ostatecznie skutkowały odzyskaniem przez Polskę suwerenności. Po 123 latach zaborów przyjęło się, że kraj odzyskał niepodległość 11 listopada.

Droga do odzyskania wolności i ponownego pojawienia się na mapach była długa i kręta. W latach 1772, 1793 i 1795 doszło do rozbiorów. Prusy, Rosja ora Austria, podzieliły sobie Polskę pomiędzy siebie. Przyczyną rozbiorów była niezdolność kraju do reform, mogących wzmocnić siłę militarną Polski. Rozbiory uznały inne państwa.

Mimo niewoli, krwawo stłumionych powstań narodowych, represji politycznych, zsyłek na Syberię, nasilającej się polityki rusyfikacji i germanizacji na przełomie XIX i XX wieku, Polacy nie porzucili marzeń o odzyskaniu niepodległości. Na różne sposoby polskie elity starały się zaszczepić wśród chłopów i robotników polską świadomość narodową, rozwijając różnorodne formy samokształcenia i starając się bronić języka polskiego w szkolnictwie. Postulat odbudowy państwa polskiego miały w swych programach wszystkie liczące się polskie partie polityczne. Centrum polskiego życia narodowego stała się ciesząca się od lat 60. XIX w. szeroką autonomią polityczną Galicja. Tam schronienie znajdowali ścigani w zaborze rosyjskim aktywiści, działały swobodnie polskie partie polityczne, a w szkolnictwie, administracji i sądownictwie używano języka polskiego. Hucznie obchodzono tu polskie święta narodowe takie jak rocznice wybuchu powstań narodowych czy ustanowienia konstytucji 3 Maja.

Latem 1914 roku sformowano ochotnicze Legiony Polskie. Już w pierwszych dniach I wojny światowej Polacy chwycili za broń, aby zademonstrować światu swe prawa do własnego państwa. 6 sierpnia 1914 r. na czele kompanii kadrowej Józef Piłsudski przekroczył granicę austriacko-rosyjską, z bronią w ręku wkraczając na teren zaboru rosyjskiego. W latach 1914-1916 Legiony walczyły m.in. w Małopolsce, Karpatach Wschodnich, na Lubelszczyźnie i na Wołyniu.

W 1915 roku Niemcy zajęli Warszawę. Przełom nastąpił w 1916 roku. Dokładnie 5 listopada władze niemieckie i austriackie wydały Akt 5 listopada, który gwarantował powstanie w 1918 roku Królestwa Polskiego. W kolejnych miesiącach na ziemiach okupowanych powołano polskie instytucje życia publicznego, takie jak Tymczasowa Rada Stanu, Rada Regencyjna, a nawet rząd. Pełniły one jednak funkcje doradcze wobec władz okupacyjnych.

Na początku 1917 roku rozpoczęła działalność Tymczasowa Rada Stanu. We wrześniu obowiązki głowy państwa przejęła Rada Regencyjna, która ogłosiła niepodległość Polski 7 października 1918 roku. 23 października został powołany rząd Józefa ś=Świerzyńskiego. W tym samy miesiącu rozpoczęto rozbrajanie garnizonów austriackich, a od 1 listopada garnizonów niemieckich. Z 6 na 7 listopada w Lublinie powołano rząd Ignacego Daszyńskiego. 10 listopada do Warszawy przybył zwolniony z więzienia Józef Piłsudski. Dzień później przekazano mu władzę nad wojskiem.

11 listopada to data, która została wybrana w II Rzeczpospolitej jako pamiątka odzyskania niepodległości przez Królestwo Polskie. Proces formowania wolnego państwa trwał jeszcze długo po tym dniu. 15 listopada 1918 roku zmieniono nazwę na Republikę Polską. Dzień później Józef Piłsudski podpisał depeszę notyfikującą powstanie Państwa Polskiego. W warunkach trudnych do precyzyjnego oszacowania strat ludzkich i materiałowych z lat 1914-1918 rozpoczął się trudny i dramatyczny proces walki o granice i kształt ustrojowy odrodzonej Rzeczypospolitej.

Narodowe Święto Niepodległości zostało ustanowione w 1937 roku. Każdego roku 11 listopada jest dniem wolnym od pracy. Współczesne obchody z udziałem najważniejszych osób w państwie to przede wszystkim składanie kwiatów pod pomnikami wybitnych Polaków i marsz w Warszawie. Z powodu pandemii tegoroczne święto było inne niż zwykle. Władze zachęcały, aby wyrazem patriotyzmu było świętowanie tylko w gronie najbliższych. Dla bezpieczeństwa po drogach stolicy Polski przejechał rajd z udziałem samochodów i motocykli. Święto Niepodległości było skromniejsze także w Katowicach. Marszałek Jakub Chełstowski, wojewoda Jarosław Wieczorek, prezydent Katowic Marcin Krupa i przedstawiciele Sejmiku złożyli kwiaty pod pomnikami Józefa Piłsudskiego i Wojciecha Korfantego. Po zmroku barwami narodowymi oświetlono Elkę i Karolinkę w Parku Śląskim.

Weronika Herzog