ROZWÓJ INFRASTRUKTURY KATOWICE AIRPORT, 45,5 MILIONA PASAŻERÓW I 240 TYSIĘCY TON CARGO

W sobotę 6 marca 2021 roku mija 30 lat od wpisania do rejestru handlowego Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA, czyli firmy zarządzającej Międzynarodowym Portem Lotniczym „Katowice” w Pyrzowicach (Katowice Airport). W statucie GTL SA znalazł się zapis, jasno określający podstawowe zadanie firmy, czyli „…podejmowanie wszelkich działań dla przygotowania i wykonywania transportu lotniczego, pasażerskiego i towarowego, usług lotniczych i towarzyszących. W tym celu spółka będzie między innymi prowadzić działalność w zakresie budowy, rozbudowy, modernizacji portów lotniczych i lotnisk, ich eksploatacji i dostosowanie tych obiektów do parametrów międzynarodowych…”.

POCZĄTKI

Od momentu powstania załoga GTL SA cały swój wysiłek, wiedzę i zaangażowanie wkłada w zarządzanie i rozwój lotniska w Pyrzowicach. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku ówczesne województwo katowickie zostało pozbawione komunikacji lotniczej. 28 października 1990 roku z Pyrzowic odleciał ostatni samolot pasażerski Polskich Linii Lotniczych LOT do Warszawy. Na lotnisku aktywne pozostało tylko Wojsko Polskie. W początkowej fazie działalności zadaniem GTL SA było przejęcie od Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” zarządzania lotniskiem w Pyrzowicach i porozumienie się z Wojskiem Polskim. Cel ten udało się zrealizować i 6 maja 1994 roku GTL SA zaczęło zarządzać portem lotniczym w Pyrzowicach.

Zdjęcie: Budowa terminalu pasażerskiego B/rok 2006 (fot. Archiwum Katowice Airport)
ROZWÓJ INFRASTRUKTURY

Lata 1994-2007

Infrastruktura do obsługi cywilnego ruchu lotniczego, którą GTL SA przejęło od P.P. „Porty Lotnicze” była niezwykle skromna. Składał się na nią niewielki terminal pasażerski o powierzchni 550 m2,który od południa graniczył z parkingiem dla 125 pojazdów, a od północy z niewielką płytą postojową, na której jednocześnie mogły stać cztery samoloty wielkości Tu-134. W północno-wschodniej części lotniska znajdowała się, ciągle używana przez wojsko, druga płyta postojowa. Współużytkowana z armią droga startowa miała 2420 metrów długości.

W pierwszej dekadzie zarządzania portem spółka skupiła się na rozbudowie istniejącego terminalu pasażerskiego, którą realizowano w kilku etapach w latach 1994–2004. W tym okresie powierzchnia terminalu pasażerskiego wzrosła z 550 m2 do 7 600 m2. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku GTL SA zdecydowało o budowie terminalu towarowego. W tym przypadku prace także podzielono na etapy, były realizowane w latach 1996, 1998 i 2000. Ostatecznie powstał obiekt o powierzchni 5 700 m2. Pierwszym użytkownikiem nowej infrastruktury została w sierpniu 1996 roku firma kurierska DHL. W 1999 roku Wojsko Polskie opuściło lotnisko, co umożliwiło GTL SA realizację kilku inwestycji liniowych. Zdecydowano o poszerzeniu z 15 do 23 metrów głównej, równoległej do drogi startowej, drogi kołowania. Na przełomie wieków wydłużono także o 420 metrów drogę startową, która osiągnęła długość 2 800 metrów.

W związku ze wzrastającym ruchem lotniczym Agencja Ruchu Lotniczego, poprzedniczka Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, zdecydowała o budowie cywilnej wieży kontroli lotniska. Obiekt powstał obok terminalu pasażerskiego. Inwestycja została zakończona w listopadzie 1999 roku, a w następnym roku cywilni kontrolerzy ruchu lotniczego przenieśli się z wojskowej wieży do nowego obiektu o wysokości 23 metrów. W 2005 roku ARL rozpoczął budowę nowego ośrodka radiolokacyjnego. Niebiesko-biała stalowa konstrukcja zwieńczona została kopułą, całość ma 36 metrów wysokości. Pod kopułą kryją się anteny radarów: pierwotnego oraz wtórnego.

Zdjęcie:Infrastruktura Katowice Airport przed rozpoczęciem największego programu inwestycyjnego w historii lotniska/rok 2009 (fot. Piotr Adamczyk)

W 2007 roku GTL SA oddało do użytku drugi terminal pasażerski, który nosi oznaczenie B. W ten sposób spółka przygotowała infrastrukturę lotniska pod przystąpienie Polski do Strefy Schengen. W pierwszym terminalu, który otrzymał oznaczenia A, obsługiwany był ruch wylotowy i przylotowy z krajów Non-Schengen, a w nowym terminalu B do i ze Strefy Schengen. Po oddaniu terminalu B do użytku powierzchnia terminali pasażerskich pyrzowickiego lotniska wzrosła do 21 300 m2.

„Pierwsze lata działalności GTL SA to bardzo ważne, chociaż patrząc z dzisiejszej perspektywy, stosunkowo niewielkie inwestycje. Spółka była wtedy na dorobku, środki na rozwój były ograniczone. Realizowane w tamtym czasie projekty pozwoliły sprostać wymogom powoli rosnącego ruchu pasażerskiego. Umożliwiły także rozwój przewozów cargo. Najważniejsze jest jednak to, że dzięki powstaniu GTL SA udało się przejąć zarządzanie lotniskiem i porozumieć w tym zakresie z Wojskiem Polskim, co zlikwidowało realną groźbę całkowitego zamknięcia portu, która pojawiła się na początku lat dziewięćdziesiątych minionego wieku”. – mówi Artur Tomasik, prezes Zarządu Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA.

Lata 2008-2018

Znaczące przyspieszenie inwestycji nastąpiło w 2008 roku, kiedy to GTL SA rozpoczęło realizację największego w historii programu inwestycyjnego. W strategii rozwoju portu spółka postawiła na dywersyfikację infrastruktury, która miała być rozwijana nie tylko pod obsługę ruchu pasażerskiego, ale także cargo oraz dla firmy specjalizujących się w obsłudze technicznej samolotów.

W latach 2008-2018 GTL SA zrealizowało liczne inwestycje. Powstała nowa droga startowa o długości 3 200 metrów wraz z systemem dróg kołowania, rozbudowano płyty postojowe dla samolotów pasażerskich, wybudowano nowe stanowiska postojowe dla frachtowców oraz płytę do odladzania samolotów, zmodernizowano nawierzchnię starej drogi startowej i przekształcono ją w drogę kołowania. Gruntownie zmodernizowany i rozbudowany został terminal pasażerski A. Wybudowano nowy terminal pasażerski C, który przejął funkcje przylotowe terminali A i B.

Ponadto rozbudowano bazę do obsługi technicznej samolotów. Istniejący hangar przeszedł generalny remont obok niego powstał nowy obiekt, w którym równolegle można serwisować dwa samoloty wielkości Airbusa A320/Boeinga 737. W południowo-wschodniej części portu wyrosła nowa strefa cargo, której centralny punktem jest terminal towarowy o powierzchni 12 000 m2. W związku z dynamicznym rozwojem infrastruktury lotniska, Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zdecydowała się na budowę nowej wieży kontroli. Budynek powstał w południowo-wschodniej części portu, przy nowej strefie cargo. Jego wysokość to 46 metrów i w momencie oddania do użytku w czwartym kwartale 2019 roku był najwyższym tego typu obiektem w Polsce. Wartość inwestycji zrealizowanych przez GTL SA w Katowice Airport w latach 2008 – 2018 wyniosła około 650 milionów złotych, z tego ponad 160 milionów złotych pochodziło z Funduszu Spójności Unii Europejskiej (Program Operacyjna Infrastruktura i Środowisko).

„Przygotowując strategię rozwoju lotniska chcieliśmy maksymalnie wykorzystać środki unijne, które pod koniec pierwszej dekady XXI wieku dosyć szerokim strumieniem popłynęły w stronę lotnisk. Jednocześnie świadomie postawiliśmy na dywersyfikację infrastruktury. Chcąc przyciągnąć podmioty z branży lotniczej, które specjalizują się nie tylko w obsłudze ruchu pasażerskiego ale także cargo. Zależało nam także na tym, żeby w Pyrzowicach zaczęły rozwijać się firmy zajmujące się obsługą techniczną samolotów. Tkwi w tym głębszy pomysł, bo GTL SA od lat współpracuje z Politechniką Śląską, która zaczęła kształcić kadry na potrzeby branży lotniczej, w tym mechaników lotniczych. Realizując inwestycje chcieliśmy wzmocnić lotnisko w segmencie czarterów. Specyfika obsługi tego ruchu jest taka, że linie czarterowe potrzebują sporo miejsc postojowych dla swoich maszyn, oczywiście jeśli mają latać dużo i często. Odpowiedzieliśmy na potrzeby przewoźników intensywnie zwiększając powierzchnię płyt postojowych. Między innymi dzięki temu, a także konsekwentnej budowie dobrych relacji z biurami podróży, dzisiaj Pyrzowice są niezwykle silne w segmencie czarterów.” – mówi Artur Tomasik

Zdjęcie:Infrastruktura terminalowa w 1996 roku, widoczny pierwszy moduł terminalu cargo (fot. Archiwum GTL SA)

Lata 2019-2025

Program rozwoju infrastruktury Katowice Airport na lata 2019-2025 kontynuuje, a jednocześnie wzmacnia kierunku rozwoju lotniska, który został przyjęty w 2007 roku. Spółka nadal stawia na dywersyfikację dostarczanej infrastruktury. Do marca 2021 roku zakończono takie inwestycje jak: rozbudowę parkingu P1 oraz płyty postojowej cargo, powstała centralna wartownia. We wrześniu 2019 roku rozpoczął się duży projekt związany z rozbudową i przebudową terminalu pasażerskiego B, który zgodnie z planem zostanie zakończony w maju 2021 roku. Trwa także rozbudowa bazy technicznej do obsługi samolotów. Do końca bieżącego roku zakończy się budowa płyty postojowej o powierzchni 6,5 hektara, która zlokalizowana jest przed gruntami przeznaczonymi pod dwa nowe hangary. Budowa jednego z nich rozpocznie się w II kwartale 2021 roku, dzierżawić będzie go linia lotnicza Wizz Air.
„Pandemia koronawirusa wymusiła korektę naszych planów inwestycyjnych. Od ponad roku mierzymy się z największym kryzysem w historii lotnictwa komunikacyjnego. O skali zapaści najlepiej świadczą dane statystyczne. O ile w rekordowym 2019 roku z czternastu polskich lotnisk skorzystało 49 mln podróżnych, z czego 4,84 miliona w Katowice Airport, to w 2020 roku było ich zaledwie 14,6 mln, w tym 1,44 mln na pyrzowickim lotnisku. Wynik ten cofnął branżę lotniczą do 2007 roku, kiedy to we wszystkich portach działających wtedy w Polsce obsłużono 15,3 miliona pasażerów. Drastyczny spadek ruchu pasażerskiego, wiąże się ze spadkiem przychodów, dlatego musieliśmy zweryfikować program inwestycyjnym. Priorytet nadaliśmy tym zadaniom, które dają szansę na szybką komercjalizację, a tym samym dostarczenie dodatkowych przychodów. Ponadto postanowiliśmy dokończyć już rozpoczęte inwestycje. Pozostałe projekty, które nie spełniały powyższych kryteriów zostały skreślone, zmniejszone lub ich realizacja została przesunięta w czasie”. – mówi Artur Tomasik

RUCH PASAŻERSKI I CARGO

Gdy w maju 1994 roku Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze SA przejmowało zarządzanie pyrzowickim lotniskiem w siatce połączeń dostępne były dwie trasy w ruchu regularnym. Polskie Linie Lotnicze LOT latały do Warszawy. Trasa została wznowiona po ponad półtorarocznej przerwie w lipcu 1992 roku. Z kolei w marcu 1993 roku Lufthansa uruchomiła regularne połączenie do Frankfurtu, czyli pierwszą międzynarodową trasę w historii Pyrzowic. Rok 1994 lotnisko zamknęło wynikiem 29 tysięcy obsłużonych pasażerów i 50 ton cargo lotniczego. W 2003 roku, czyli tuż przed wejście Polski do Unii Europejskiej na lotnisku odnotowano 257 tysięcy podróżnych i 5 038 ton cargo. Dynamiczny wzrost ruchu nastąpił po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. W roku akcesji, w Katowice Airport swoją pierwszą w historii bazę założył Wizz Air, dzisiaj jeden z największych przewoźników niskokosztowych w Europie. 19 maja 2004 roku Airbus A320, w charakterystycznym różowo-fioletowo-białym malowaniu, wykonał pierwszy komercyjny lot z Pyrzowic na trasie do Londynu-Luton. W listopadzie 2007 roku na lotnisku zadebiutował największy w Europie niskokosztowy przewoźnik, czyli irlandzki Ryanair, dwanaście lat później linia otworzy tu pełnowymiarową bazę. Od 2004 roku przewozy pasażerskie rosły w Pyrzowicach dynamicznie. Wzrosty napędzały nie tylko przewozy regularne ale także czarterowe, które są realizowane na zlecenie biur podróży. W 2005 roku pierwszy raz w historii w trakcie roku kalendarzowego odprawiono ponad jeden milion pasażerów. Trzy lata później świętowano pierwszego dwumilionowego pasażera w ciągu roku, a w 2015 roku pierwszego trzymilionowego podróżnego. Cztery miliony osób rocznie skorzystało z siatki połączeń Pyrzowic w 2018 roku. Najlepszy wynik w dotychczasowej historii portu zanotowano w 2019 roku, kiedy to z i do Katowice Airport podróżowało 4,84 mln pasażerów. Prognoza na 2020 rok zakładała przewiezienie 5,5 miliona podróżnych. Ostatecznie ze względu na pandemię koronawirusa, która wywołała największy kryzys w historii branży lotniczej, w minionym roku obsłużono 1,44 mln pasażerów. Na przestrzeni lat zdecydowanie wzrosły przewozy cargo, z 50 ton w 1994 roku do rekordowych 20 375 ton w 2021 roku.

Zdjęcie:Rok 2004 wieża kontroli lotniska, która powstała w 1999 roku (fot. Piotr Komander)

„Osiągnięcia GTL SA w trakcie 30 lat funkcjonowania najlepiej podsumowują twarde dane. Gdy spółka przejmowała zarządzanie portem powierzchnia terminalu wynosiła 550 metrów kwadratowych. Dzisiaj to 29 tysięcy metrów kwadratowych, a od czerwca bieżącego roku, kiedy do użytku oddamy terminal B po modernizacji, będzie to już 34 tysiące metrów. 30 lat temu w Pyrzowicach nie istniała infrastruktura cargo, teraz mamy nowoczesną strefę do obsługi ruchu towarowego, z której korzystają najwięksi na rynku operatorzy cargo lotniczego tacy jak DHL Express, FedEx/TNT, UPS, Amazon i Lufthansa Cargo. W 1994 roku na terenie portu był jeden wysłużony hangar. Dzisiaj to dwa nowoczesne obiekty, które składają się na tętniącą życiem bazę do obsługi technicznej samolotów. Podobnie było z infrastrukturą liniową, czyli drogą startową, drogami kołowania i płytami postojowymi. Wielkim wysiłkiem inwestycyjny ta część lotniska powstała właściwie na nowo, a do tego została znacząco rozbudowana. Dzisiaj powierzchnia całego pola ruchu naziemnego to ponad 80 hektarów, a jego sercem jest oddana do użytku w 2015 roku nowa droga startowa o długości 3 200 metrów. Przez trzy dekady GTL SA doprowadziło port do pozycji jednego z największych regionalnych lotnisk w kraju. W Katowice Airport bazy mają dwie duże linie niskokosztowe Wizz Air i Ryanaira. Dużą bazę prowadzi tutaj także polski przewoźnik czarterowych Enter Air. Pyrzowice wyróżniają się tym, że są krajowym liderem w segmencie czarterów oraz regionalny w obsłudze cargo lotniczego. Od 1994 roku, czyli momentu kiedy spółka przejęła zarządzanie pyrzowickiem lotniskiem, z jego siatki połączeń skorzystało 45,5 miliona pasażerów, obsłużono tu 240 tysięcy ton cargo lotniczego, a statki powietrzne wykonały 540 tysięcy startów i lądowań”. – mówi Artur Tomasik, prezes Zarządu Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA.

Zdjęcie: Terminal pasażerski/rok 2004 (fot. Piotr Komander)