Czujniki wykrywające pieszych z niepełnosprawnościami czy powiadomienia smart ostrzegające o niebezpieczeństwach na drodze – to nie tylko śmiałe wizje, ale realne projekty, których realizacje mogłyby powstać w Katowicach. Autorzy tych pomysłów zostali finalistami konkursu Stypendium PRAKTYKA Edycja 2019 organizowanego przez Fundację im. Stefana Kuryłowicza.

Stypendium PRAKTYKA to dwuetapowy program, którego celem jest znajdowanie i promowanie najciekawszych pomysłów na poprawę jakości dowolnej przestrzeni publicznej w Polsce. Jury konkursu, w którego gronie znaleźli się Dorota Szlachcic, Jakub Wacławek, Aleksandra Wasilkowska, Maciej Frąckowiak, Konrad Grabowiecki, Agnieszka Olędzka wybrało trzy finałowe projekty. Aż dwa z nich były autorstwa młodych architektów ze Śląska.

Pierwszy z nich to projekt „Dzielnica Katowice-Niewartko: obraz miasta podporządkowanego zredukowaniu liczby wypadków drogowych z udziałem pieszych” zaprojektowany przez Macieja Moszanta, absolwenta Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej. Autor pracy zaproponował szereg rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo w ruchu drogowym, których wartością dodaną były prośrodowiskowe pomysły, jak na przykład wprowadzenie w przestrzeni miejskiej zieleni, która jednocześnie pochłania smog i funkcjonuje jako bariera zapobiegająca wtargnięciu pieszych na ruchliwą jezdnię. Ciekawą propozycją było także zastosowanie nowych technologii, które przed przejściem dla pieszych potrafią wykryć osoby z niepełnosprawnościami i dostosować do nich sygnalizację świetlną. Jury doceniło pracę Macieja Moszanta nie tylko za funkcjonalne i ekonomiczne architektoniczne rozwiązania, ale także za dbałość o szczegóły projektu, w tym choćby doskonale graficznie przygotowany katalog najlepszych praktyk.

Drugi, śląski, finałowy projekt w konkursie to „Uważaj(my)!” autorstwa pochodzącej z Raciborza Magdaleny Orzeł-Rurańskiej i pochodzącej z Rudy Śląskiej Kingi Kwaśny, obecnie mieszkanek Katowic. Projekt ten zakłada poprawę bezpieczeństwa w trzech newralgicznych punktach Katowic: ul. Sokolskiej, przystanku Katowice Graniczna i okolic Kina Rialto oraz odpowiada na zagrożenia wynikające z niewystaRczającego skupienia się uczestników ruchu w świecie realnym. „Uważaj(my)!” to plan infrastruktury miejskiej w duchu smart, który informuje mieszkańców o potrzebie włączenia czujności w obszarach przestrzeni publicznej centrum Katowic. Jury konkursu doceniło istotę i aktualność poruszonego w projekcie tematu świata wirtualnego, który w coraz większym stopniu absorbuje uwagę społeczeństwa.

Zwycięzcą Stypendium PRAKTYKA edycja 2019 został „Wieśland, czyli miejska fantazja kryta strzechą” Jana Szeligi i Krzysztofa Janasa z Warszawy. Projekt zawiera propozycje miejskiego parku rozrywki w wiejskim wydaniu, umiejscowionego w sąsiedztwie Stadionu Narodowego w Warszawie. Przez jury został doceniony za formę prowokacyjnej hybrydy sztucznego folkloru, która intryguje, skłania do refleksji nad współzależnością miasta, natury i środowiska oraz relacji centrum wobec peryferii. Zwycięzcy Stypendium PRAKTYKA, oprócz nagrody pieniężnej, otrzymają wsparcie merytoryczne, by w ciągu kolejnego pół roku pracować nad rozwojem projektu z uwzględnieniem kosztorysu, harmonogramu prac i strategii promocji.

Co ciekawe, propozycja miejskiego parku rozrywki w wiejskim wydaniu została doceniona nie tylko w ujęciu praktycznym, ale także teoretycznym. Równolegle do Stypendium PRAKTYKA odbywał się Konkurs TEORIA, także organizowany przez Fundację im. Stefana Kuryłowicza. Jego założeniem jest promocja najciekawszych tekstów o relacji architektury i kultury oraz poszukiwanie oryginalnych diagnoz i nowych rozwiązań w tych obszarach. I tutaj zwycięzcą okazał się także „Wieśland, czyli miejska fantazja kryta strzechą”. Praca, tym razem teoretyczna, zawiera opis stworzenia infrastruktury wypoczynkowej w sąsiedztwie Stadionu Narodowego, której tło stanowi wiejska sceneria. Autorzy nakreślają wizję zielonej przestrzeni m.in. z karczmami i młynem, gdzie użytkownicy parku stają się uczestnikami swoistego spektaklu o wiejskiej sielance. Projekt zyskał uznanie jury za odważne ujęcie relacji wsi z miastem i próbę wpisania architektury w trudne społeczno–kulturowe wzorce, a wszystko przy użyciu pełnego pasji, humorystycznego języka. Z dokładnym opisem nowatorskich rozwiązań zawartych w tekście „Wieśland (…)”, będzie można zapoznać się w publikacji pracy, która w ramach nagrody zostanie wydana jesienią tego roku przez Fundację im. Stefana Kuryłowicza w wersji polskiej i angielskiej.

Fundacja im. Stefana Kuryłowicza już po raz siódmy zorganizowała Konkurs TEORIA i po raz piąty Stypendium PRAKTYKA. – Naszym celem jest wspieranie nowatorsko myślących, ambitnych, młodych ludzi, którzy proponują odważną, a przy tym odpowiedzialną społecznie twórczość architektoniczną. Promujemy architektów, którzy są uważnymi obserwatorami współczesnej rzeczywistości i swoje prace dostosowują do potrzeb użytkowników – mówi prof. Ewa Kuryłowicz, Przewodnicząca Rady Fundacji im. Stefana Kuryłowicza. Uczestnicy doceniają zarówno możliwości, które niesie uczestnictwo w programach, jak i nagrody oferowane przez fundację.
– Konkurs TEORIA oraz Stypendium PRAKTYKA są dobrą płaszczyzną o charakterze społeczno–architektonicznym do prowadzenia dyskusji, która nie jest możliwa przy konkursach realizacyjnych. Programy dają możliwość wieloaspektowej analizy wątku, który jest społecznie ważny – mówi Jan Szeliga laureat Konkursu TEORIA i Stypendium PRAKTYKA, współautor pracy „Wieśland (…)”. Kolejna edycja programów ruszy już jesienią 2020 roku.

Źródło: Fundacja im. Stefana Kuryłowicza