Bohaterom — cześć i chwała!

Wielokroć spoglądali śmierci w oczy, znosili nieludzkie tortury, porzucali swoje domy i rodziny, aby nie dać się złapać. Pokonywali przeciwności dzięki charyzmatycznym dowódcom oraz własnej odwadze, determinacji, sprytowi i poświęceniu. Po zakończeniu II wojny światowej nie złożyli broni, lecz nadal walczyli o wolną Polskę. Dla nich walka o Ojczyznę z każdym jej wrogiem stanowiła oczywistość. Tak zostali wychowani.

Powojenna konspiracja niepodległościowa była – aż do powstania Solidarności – najliczniejszą formą zorganizowanego oporu społeczeństwa polskiego wobec narzuconej władzy. Liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120-180 tysięcy. Większość akcji oddziałów podziemia antykomunistycznego było wymierzonych w oddziały zbrojne UB, KBW czy MO. Podziemie niepodległościowe aktywnie działało też na Kresach Wschodnich, szczególnie na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej. Ostatnim członkiem ruchu oporu był Józef Franczak ps. „Lalek”, który zginął w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami (woj. lubelskie) osiemnaście lat po wojnie – 21 października 1963 roku.

Żołnierzy Wyklętych dotknęły ogromne prześladowania. Szacuje się, że w walkach podziemia z komunistyczną władzą zginęło około 9 tys. konspiratorów. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków komunistycznych sądów lub zmarło w więzieniach.

1 marca 1951 roku w mokotowskim więzieniu zamordowano siedmiu członków Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Wśród straconych byli: prezes IV Zarządu Głównego WiN – ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Józef Batory, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepa i por. Karol Chmiel. 3 lutego 2011 roku Sejm RP przyjął ustawę o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Nawiązując do wspomnianej egzekucji obchód tego święta wyznaczono właśnie na 1 marca.

Do ustanowienia Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych przyczynił się prezes IPN Janusz Kurtyka i organizacje kombatanckie, które od dłuższego czasu nie ustępowały w staraniach. Projekt ustawy w tej sprawie do sejmu skierował ówczesny prezydent Lech Kaczyński w lutym 2010 roku. Uchwalenie Narodowego Dnia Żołnierzy Wyklętych jest formą uczczenia ich walki i ofiary, ale także bólu i cierpienia, jakich doznawali przez wszystkie lata PRL, a nawet po 1989 roku.

Maria Wandzik