Elektrociepłownia Szombierki, uznana w 2020 roku przez Fundację Europa Nostra za jeden z siedmiu najbardziej zagrożonych obiektów europejskiego dziedzictwa kultury, zyska szansę na ratunek. To za sprawą Grupy Arche – nowego inwestora, który z dotychczasowym właścicielem obiektu – spółką Rezonator, podpisał umowę przedwstępną zakupu postindustrialnej katedry. Dzisiaj, 17 marca, podczas konferencji prasowej w EC Szombierki poznaliśmy plany Grupy Arche wobec monumentalnej budowli Emila i Georga Zillmanów.

– Zainteresowaliśmy się Elektrociepłownią Szombierki kilka lat temu. Ten monumentalny obiekt wywarł na nas wrażenie, a kiedy rozpoczęła się jego degradacja, postanowiliśmy zacząć działać – mówi Władysław Grochowski, prezes Grupy Arche. – Chcemy stworzyć tutaj miejsce otwarte i wielofunkcyjne oparte na działalności kulturalno-oświatowej, ale również – jako największa sieć hotelowa – zamierzamy też w znacznej części wprowadzić funkcje hotelowe w budynku biurowym i rozdzielni – podkreśla Władysław Grochowski.

– Grupa Arche ma na swoim koncie wiele imponujących inwestycji nie tylko mieszkaniowych, ale również związanych z rewitalizacją przestrzeni postindustrialnych. To doświadczenie, jakim dysponuje spółka stwarza szansę dla jednego z najpiękniejszych zabytków w Polsce, którym jest niewątpliwie Elektrociepłownia Szombierki – mówi prezydent Bytomia Mariusz Wołosz. – Najważniejsze w tej chwili jest jednak zabezpieczenie obiektu przed dalszą degradacją. Mam nadzieję, że inwestor w trybie pilnym przystąpi do działań zabezpieczających. Deklarujemy pełną współpracę w procesie rewitalizacji postindustrialnej perły – podkreśla prezydent Mariusz Wołosz.

Najpierw zabezpieczenie obiektu, a potem prace budowlane

Nieszczelne pokrycie dachu, wilgoć wpływająca na destrukcję ścian wewnętrznych, a także ubytki w elewacji obiektu. To największe wyzwania budowlane, z jakimi musi się zmierzyć nowy właściciel EC Szombierki, dlatego jeszcze w tym roku planowane są niezbędne roboty zabezpieczające, prace inwentaryzacyjne i geodezyjne wspierające proces projektowy. W pierwszej kolejności najpilniejszych napraw i zabezpieczeń wymagają budynki wieży zegarowej i hali maszyn oraz kotłowni, gdzie nieszczelne pokrycie dachu i wnikająca wilgoć spowodowały zmiany w konstrukcji ścian wewnętrznych tego obiektu.

– Po wstępnej ocenie stanu technicznego widzimy, że budynek wymaga pilnych napraw i zabezpieczenia pokrycia dachu, a szczególnie wieży zegarowej, hali maszyn i kotłowni – mówi Piotr Grochowski, główny architekt w Grupie Arche. – Dużym wyzwaniem będzie ratunek i remont elewacji ceglanej budynku kotłowni, dlatego chcemy, aby pierwsze prace rozpoczęły się jeszcze w tym roku i były realizowane kompleksowo na terenie całego obiektu, zaczynając od części biurowej i budynku rozdzielni – podkreśla Piotr Grochowski.

Na obecnym etapie trudno jest oszacować, jakie koszty pochłonie zabezpieczenie dachu. Obecnie Grupa Arche weryfikuje stan techniczny obiektu i tworzy program funkcjonalny obiektu, dzięki czemu będzie można oszacować środki finansowe niezbędne w procesie rewitalizacji Elektrociepłowni Szombierki.

W ponad 100-letnim obiekcie znowu będzie tętnić życie. EC Szombierki zyska nowe funkcje

Grupa Arche to firma z ponad trzydziestoletnim doświadczeniem w zakresie budownictwa mieszkaniowego i hotelowego, która w ostatnich latach pokazała swój potencjał w zakresie rewitalizacji obiektów poprzemysłowych i zabytków skazanych na zapomnienie. Teraz przed spółką bardzo duże wyzwanie.

– EC Szombierki to nie jest wyzwanie o lokalnym czy regionalnym znaczeniu. To zabytek, którego przyszłość jest przedmiotem zainteresowania na poziomie Europy. O wyjątkowym znaczenie obiektu debatowano już w 2012 r. w Amsterdamie podczas dorocznej konferencji ERIH. W 2013 r. w murach tej „Industrialnej katedry” międzynarodowi eksperci ERIH nieraz podkreślali jej unikalność. Na Starym Kontynencie zachowało się tylko kilka równie wielkich historycznych elektrociepłowni. Dlatego to nie przypadek, że w 2020 r. Europa Nostra umieściła EC Szombierki na liście „7 najbardziej zagrożonych” obiektów europejskiego dziedzictwa kulturowego – mówi dr Adam Hajduga, wiceprezydent Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH). – Czy podniosłyby się w Europie głosy oburzenia, gdyby do zniszczenia doprowadzono bardzo znany XVI-wieczny ogród we włoskiej Weronie? Pewnie tak. Wobec tego pamiętajmy, że zarówno EC Szombierki, jak i wspomniane ogrody grają w tej samej lidze. Jeden i drugi zabytek znajdziemy na wspomnianej liście – dodaje wiceprezydent ERIH.

W ramach rewitalizacji Elektrociepłowni Szombierki inwestor planuje nadanie obiektowi nowych funkcji: edukacyjnych, kulturalnych, hotelowych i gastronomicznych. Elektrociepłownia Szombierki miałaby stać się siedzibą dla innowacyjnej uczelni zajmującej się m.in. działaniami kreatywnymi i projektowaniem społecznym. Oprócz tego, w obiekcie mogłyby być realizowane działania kulturalne, m.in. koncerty, widowiska czy targi. Grupa Arche planuje również w EC Szombierki realizację funkcji hotelowych oraz gastronomicznych. Jak zapewnia prezes Grupy Arche – EC Szombierki ma pozostać obiektem ogólnodostępnym, w którym każdy będzie mógł poznać historię katedry industrialu. Warto dodać, że uzupełnieniem tych funkcji rozważane jest również umiejscowienie w dawnej Elektrociepłowni manufaktur dawnych rzemiosł.

– Budynek EC Szombierki jest niezwykle ciekawy i ma ogromną wartość. Niezwykle ważny przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych jest jednak potencjał Bytomia i Śląska, gdzie znajduje się EC Szombierki – mówi Piotr Grochowski, główny architekt w Grupie Arche. – EC Szombierki to symbol Śląska. Wyzwaniem tego miejsca jest na pewno skala inwestycji. Jesteśmy jednak optymistami, wierzymy w to, że efekt rewitalizacji będzie dobry i ten piękny obiekt ponownie zostanie przywrócony do życia, a mieszkańcy będą mogli z niego korzystać – dodaje Piotr Grochowski.

Warto podkreślić, że poszczególne miejsca w EC Szombierki mają być zagospodarowane na konkretne cele. I tak w kotłowni powstanie duża przestrzeń eventowa-gastronomiczna, z kolei efektowna hala turbin zostanie przekształcona w salę wielofunkcyjną z możliwością organizacji konferencji, bankietów oraz koncertów.

– Obiekt daje tyle możliwości, że jesteśmy przekonani, że wypełni on nasze ambicje. Festiwale z każdej dziedziny sztuki, kultury, kongresy, konferencje, ale również targi będą stałym elementem tego miejsca – potwierdza Piotr Grochowski, główny architekt w Grupie Arche.

– Elektrociepłownia Szombierki jest w moim życiu stale obecna. Najpierw, jako dziecko mijałem ją w drodze do kolegi, z Kleinfeldu do Szombierek. Potem widok charakterystycznych trzech kominów był nieodłącznym towarzyszem codziennych dojazdów pociągiem na studia do Gliwic. Stąd autentyczność projektu Latarnia Bytom, który w 2019 roku odpaliliśmy z okazji 25-lecia czasopisma Architektura Murapol, żeby zwrócić uwagę na rehabilitację tego typu miejsc i dać nadzieję samej Elektrociepłowni (jeden z kominów EC wystrzelił w niebo snopem światła). Cieszę się, że ta nadzieja wciąż żyje – mówi Przemo Łukasik, bytomianin, architekt, współwłaściciel Medusa Group. – Dzisiaj, kiedy nowy właściciel kreśli plany wobec obiektu, ogromne podziękowania należą się dziesiątkom ludzi, którzy poświęcili swój czas, siły i pieniądze na ochronę Elektrociepłowni Szombierki przed całkowitą degradacją. Wierzę, że renesans tego obiektu będzie dla tej części Bytomia tym, czym dla zachodniego Manhattanu było otwarcie High Line – jednego z najbardziej oryginalnych deptaków świata, który powstał w ramach infrastruktury dawnej linii kolejowej: w Szombierkach zaroi się od nowych mieszkańców i inwestorów – dodaje Przemo Łukasik.

EC Szombierki może skorzystać z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, którego głównym założeniem jest dywersyfikacja gospodarcza obszarów najbardziej dotkniętych skutkami transformacji klimatycznej jest szansą dla tego typu obiektów, jak EC Szombierki. Grupa Arche wiążę z nim duże nadzieje, bowiem Unia Europejska wspiera regiony w transformacji klimatycznej i pogórniczej, a Bytom należy do grona miast najbardziej dotkniętych transformacją gospodarczą związaną z odejściem od węgla kamiennego.

– Specjalny system transformacji w ramach InvestEU przyciąga inwestycje prywatne, dlatego chcemy wykorzystać tę możliwość i poprzez Fundusz Sprawiedliwej Transformacji otrzymać wsparcie na rewitalizację EC Szombierki – mówi Władysław Grochowski, prezes Grupy Arche. – Fundusz Sprawiedliwiej Transformacji to jedno ze źródeł możliwego finansowania. Kolejne to systemy, które sprawdziły się w poprzednich inwestycjach, jak Inwestycyjny System Arche i Alternatywny System Inwestycyjny – podkreśla Władysław Grochowski.

Dzień Otwarty EC Szombierki

Dawna Elektrociepłownia Szombierki to miejsce, które zawsze budziło zainteresowanie mieszkańców Bytomia i miłośników historii. Odbywające się tam Dni Otwarte z możliwością zwiedzania postindustrialnej katedry przyciągały tłumy turystów, którzy ustawiali się w długich kolejkach, aby móc zobaczyć wnętrza jednego z największych w międzywojennej Europie zakładów przemysłowych.

Grupa Arche chcąc kontynuować tradycję Dni Otwartych, zaplanowała już w sierpniu br. możliwość zwiedzania obiektu. Oczywiście ze względu na mające rozpocząć się prace zabezpieczające nie wszystkie pomieszczenia będą dostępne, ale ponowne otwarcie gmachu EC Szombierki z pewnością ucieszy fanów przestrzeni postindustrialnej.

Szczegóły Dnia Otwartego i kolejnych wydarzeń na terenie Elektrociepłowni Szombierki będą dostępne za pośrednictwem strony Grupy Arche (www.arche.pl), ale również www.bytom.pl oraz kanałów społecznościowych Miasta Bytom.

Firma z doświadczeniem i potencjałem zainwestuje w EC Szombierki

Grupa Arche powstała na bazie działającej od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku firmy deweloperskiej Arche. Na swoim koncie Grupa Arche ma takie realizacje jak między innymi: osiedla na Ursynowie, Mokotowie, Włochach w Warszawie, Ząbkach, Piasecznie, Ożarowie Mazowieckim, Pile oraz Łodzi. Jest również właścicielem kolekcji 16 hoteli, w tym sześciu, ulokowanych w historycznych obiektach i zrewitalizowanych przez Arche: Zamek Janów Podlaski, Pałac i Folwark Łochów, Hotel Tobaco w Łodzi, Koszary Góra Kalwaria, Dwór Uphagena w Gdańsku oraz Cukrownia Żnin.

Poza działalnością deweloperską i hotelową Grupa Arche zarządza również siecią barów Kuchnia za Ścianą w Warszawie oraz Parkiem Handlowym w Siedlcach.
Wizytówka firmy jest również Fundacja Leny Grochowskiej, której działalność skupia się na zatrudnianiu i wspieraniu osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Zdjęcia: Archiwum Urzędu Miejskiego w Bytomiu
Źródło: Urząd Miejski w Bytomiu