Wzrok jest jednym z najcenniejszych zmysłów. Nie tylko stanowi wsparcie dla naszej mobilności, bezpieczeństwa i niezależności, ale też pozwala czerpać wiele radości. Z czasem ludzie widzą coraz gorzej, jednak zmiany w stylu życia oraz regularne badania oczu mogą przed tym uchronić lub przynajmniej zminimalizować uszkodzenia. Jak zatem zadbać o swój wzrok?

Oko działa w podobny sposób jak kamera. Wykrywa padające na nie światło, które odbija się od przedmiotów znajdujących się w otoczeniu, a następnie przekształca je w obrazy. Siatkówka, czyli znajdująca się w tylnej części oka tkanka, odbiera te obrazy i przesyła do mózgu, a on z kolei przetwarza je na „obrazy” świata zewnętrznego. Światło docierające do wnętrza oka musi zostać tak skupione, by doprowadziło to do powstania wiernego obrazu. Ma to związek z zaginaniem promieni świetlnych ku środkowi, tak że trafiają one do punktu, gdzie tworzy się wyraźny obraz. U osób z perfekcyjnym wzrokiem to „ognisko” znajduje się na siatkówce, w innym przypadku obraz staje się nieostry. Promienie świetlne, wpadające do oka, zaginają się dwukrotnie. Największe załamanie następuje na rogówce, czyli przezroczystej i wytrzymałej warstwie pokrywającej tęczówkę (kolorowy pierścień) oraz źrenicę (czarne kółko leżące pośrodku tęczówki). Jej celem jest przede wszystkim ochrona oka z jednoczesnym umożliwieniem przechodzenia światła. Kiedy rogówka zbyt silnie zagina promienie, pojawia się krótkowzroczność. Z kolei w sytuacji, gdy nie zagina ich zbyt wystarczająco, prowadzi to do innego problemu, jakim jest dalekowzroczność. Następnie promienie przechodzą przez soczewkę, bezpośrednio za źrenicą, a zatem ulegają zagięciu po raz drugi. W celu stworzenia wiernego obrazu oko musi zmieniać tak zwaną akomodację, to znaczy przestawić się z widzenia dali do widzenia tego, co znajduje się bliżej.
Niektóre aspekty naszego życia codziennego mogą uszkadzać wzrok, dlatego musimy wiedzieć, co robić, aby go uchronić, ale też zdawać sobie sprawę z tego, co ma na niego negatywny wpływ. Najistotniejsza wydaje się kwestia światła. To właśnie jasne światło słoneczne szkodzi naszym oczom, a wielogodzinna ekspozycja na bezpośrednie słońce może przyczynić się do powstawania takich chorób, jak chociażby zaćma. Należy stosować kremy z filtrem przeciwsłonecznym, nosić kapelusz z szerokim rondem i ciemne okulary. Co istotne, światło odbite jest równie niebezpieczne. Betonowe chodniki czy nowoczesne budynki odbijają o wiele więcej światła, a zatem zwiększają podatność na uszkodzenia, podobnie z resztą jak piasek, woda lub śnieg, w pobliżu których również trzeba chronić oczy. Oczywiście nie tylko światło słoneczne uszkadza wzrok. Podobnie działa długa praca na przykład w biurze oświetlanym światłem fluorescencyjnym, co często prowadzi do krótkowzroczności. Niestety wiele godzin po zmroku spędzamy przy sztucznym świetle oraz sypiamy w pomieszczeniach, do których wpada światło z zewnątrz. Jak się okazuje, to wszystko ma znaczenie, gdyż do efektywnego wypoczynku oczy potrzebują ciemności. Rozwiązaniem tych problemów może być między innymi: przebywanie jak najwięcej poza domem w ciągu dnia; ustawienie mebli w taki sposób, aby jak najwięcej światła dziennego wpadało do miejsc, w których spędzamy większość czasu oraz zawieszenie grubych kotar lub rolet w przypadku, gdy za oknem sypialni widoczne są jasno świecące latarnie.
Obecnie jednym z największych wrogów dla oczu, co już pewnie nikogo nie dziwi, jest ekran komputera, smartfona czy innego urządzenia mobilnego. Nasze oczy nie są przystosowane do długotrwałej pracy w tak zwanej bliży, dlatego też towarzyszy nam uczucie przemęczenia, czujemy piasek pod powiekami, dyskomfort, ból głowy i niewyraźnie widzimy. Pomóc naszym oczom podczas pracy mogą: odwracanie wzroku w regularnych odstępach czasu; co 30-45 minut robienie kilkuminutowych przerw, a kiedy potrzebujemy okularów, należy je zakładać, żeby oczy lżej wykonywały swoją pracę. Cokolwiek robimy na komputerze (lub innym urządzeniu) wiąże się to z intensywnym ogniskowaniem wzroku na szczegółach, przez co rzadziej mrugamy, a oczy wysychają i stają się przemęczone. Jest to niebezpieczne z tego względu, iż mruganie w naturalny sposób chroni oko przed urazem. Korzystanie z internetu stanowi integralną część naszego życia, dlatego też często nie zwracamy uwagi na niebezpieczeństwo, jakie niesie dla oczu. Zminimalizowanie ich zmęczenia jest możliwe dzięki odpowiednio ustawionemu komputerowi oraz postępowaniu zgodnie z kilkoma wskazówkami. Po pierwsze, nie możemy siedzieć zbyt blisko monitora. Należy umieścić go w odległości co najmniej 60 cm od oczu. W przypadku, gdy nie potrafimy swobodnie czytać z takiej odległości nie przybliżajmy się do monitora, tylko powiększmy czcionkę tekstu. Po drugie, dobrze ustawić monitor w taki sposób, aby patrzeć na niego z góry i jeśli jest to możliwe, warto odchylić nieco do tyłu górną część monitora, gdyż taka pozycja jest bardziej naturalna dla oczu. Kolejną zasadą jest korzystanie z oświetlenia umiejscowionego nad lub obok monitora (a nie za nim lub naprzeciwko niego) oraz zminimalizowanie blasku odbijającego się od lamp czy okien. Ważne jest też, aby monitor był zawsze czysty i niezakurzony. Ponadto w czasie przerw w pracy najlepiej robić coś, co nie wymaga skupiania wzroku na przedmiotach znajdujących się blisko. Nie bez znaczenia jest także biurko oraz krzesło. Biurko powinno mieć taką wysokość, która pozwoli na wygodne korzystanie z klawiatury, natomiast krzesło najlepiej, aby było regulowane, co będzie dobrym podparciem dla pleców.
Niektóre pokarmy mogą wpływać na poprawę wzroku, a pewne składniki odżywcze uznaje się za niezbędne dla zdrowia oczu. Obszar siatkówki, który umożliwia widzenie szczegółów, czyli plamka, nazywana jest żółtym punktem. Ze względu na występowanie w niej dużego stężenia dwóch naturalnych barwników roślinnych: luteiny i zeaksantyny, rzeczywiście jest ona żółta. Te barwniki nadają kolor między innymi dyni czy kukurydzy, poza tym korzystnie wpływają na oczy. To właśnie dlatego wszystkie owoce i warzywa w kolorze żółtym lub pomarańczowym zajmują najwyższe pozycje na liście zbawiennych produktów dla naszego wzroku. By zachować zdrowie i zarazem obniżyć ryzyko wystąpienia chorób oczu, należy spożywać dziennie pięć porcji warzyw oraz owoców. Najlepszymi źródłami luteiny i zeaksantyny są między innymi: kukurydza, dynia, żółta papryka, kiwi, czerwone winogrona, seler, kabaczek i ciemnozielone warzywa liściaste, takie jak: kapusta, włoska, szpinak, brukselka, cukinia i brokuł. Ponadto dla oczu przyjazne są antyoksydanty, które znajdziemy w: żółtkach jaj, tłustych rybach, serach czy orzechach. Dla dobra swojego wzroku warto wprowadzić te pokarmy do codziennego jadłospisu.
Oczywiście sami możemy zadbać o swój wzrok, poprzez wyrobienie odpowiednich nawyków oraz zdrowe odżywianie się, jednak nie zapominajmy o rutynowych badaniach, które są równie istotne.

autor: Martyna Majewicz