Kontrast

A A A A

Rozmiar tekstu

A-   A+
Kultura

26 maja, 2019

Matka

Matka

Przeobrażenia społeczno-obyczajowe sprawiły, że małżeństwo przestało być „przedsiębiorstwem”. Zaniknął, więc w większości przypadków jeden z zasadniczych bodźców skłaniających dawniej kobiety do zawarcia związku „za wszelką cenę”, często wbrew sobie, wbrew uczuciu i zmysłom. Dzisiejszy dobór małżeński stał się aktem swobodnej, nieskrępowanej decyzji ludzi. Niezależność i swoboda w podejmowaniu decyzji małżeńskich zwiększyły znacznie ludzkie oczekiwania związane z małżeństwem. Kobieta i mężczyzna spodziewają się, że małżeństwo będzie stanowić dla nich szansę do rozwoju ich osobowości, stwarzać możliwości wpływu na osobowość partnera, kształtować rolę obojga na zewnątrz związku, w szerszych układach społecznych. Oczekują od małżeństwa satysfakcji uczuciowej i seksualnej, klimatu atrakcyjności i intymności, wyrazu wzajemnego szacunku i zrozumienia, poczucia bezpieczeństwa, własnej wartości i godności. Jeśli tak pojmowana rodzinność jest istotną cechą Górnego Śląska, to także, dlatego, że nadal dla wielu kobiet bycie matką i żoną jest nie tylko obowiązkiem, ale i wartością „sama w sobie”.
Rodzina traktowana jest jako podstawowa forma organizacji społecznej. W tradycyjnym ujęciu „rodzina jest bezpośrednim i naturalnym wyrazem najgłębszych dążeń naturalnych człowieka do życia w grupie. Charakteryzowała się z reguły hierarchicznym układem pozycji swoich członków. Ten hierarchiczny charakter rodziny sprawiał, że na Górnym Śląsku matce przypisywano zwykle trzy domeny, a mianowicie Kirche, Küche, Kinder (Kościół, kuchnia, dzieci). Sprowadzające kobietę do roli wiernej żony, kochającej matki oddanej bez reszty swojej rodzinie rezygnując przez to z pracy zarobkowej. Na co dzień to właśnie „śląskie matki”, nieporównywalnie częściej niż „śląscy ojcowie” troszczyły się o wychowanie dzieci, zajmowały się domem, dbały o organizację życia rodziny, życia codziennego i tego „od święta”. Była swoistym spoiwem skupiającym i wiążącym życie rodzinne. Były źródła ciepła, zrozumienia i miłości. Były skarbnicami tradycji, zwyczajów, obyczajów, zwłaszcza tego związanego z zachowaniem czystości porządku i czystości w domu i obejściu oraz norm i wartości. Do tego stopnia, że jakiekolwiek wkroczenie męża w jej kompetencje groziło ośmieszeniem w oczach środowiska szczególnie pracowniczego związanego z kopalnią. Należy jednak podkreślić, iż wskazane role matki na Górnym Śląsku zapewniały jej wieli prestiż. Tradycyjna rodzina Nagórnym Śląsku a zwłaszcza górnicza była rodziną wielodzietną, gdyż bardzo często liczyła od 5 – 10 dzieci. Role dzieci wynikały z żądań i oczekiwań rodziców, zwłaszcza matki, a te wynikały wprost z interesów całej rodziny. W takim układzie rodzinnym matka faktycznie decydowała o wszystkim w sprawach dzieci. Bez względu na płeć i wiek. Do czasu założenia przez nich własnej rodziny.
Wymieszanie ludności na Górnym Śląsku zrodziło nowe wzorce zachowań, zmieniły się kryteria ocen powodowane ich względnością poprzez naruszenie tradycji, co do kształtu rodziny, a przez co zostaje naruszona ich stabilność i trwałość. Tradycyjna rola matki strażniczki rodzinnego ładu, może nie uległa całkowitej atrofii, ale zasadniczym zmianom.
Obecnie tradycyjna, wielopokoleniowa i wielodzietna śląska rodzina ulega przeobrażeniom. Bycie matką i żoną nie jest już „jedynym zajęciem i obowiązkiem” śląskich kobiet. Panie coraz częściej zresztą z dużymi sukcesami podejmują pracę zarobkową. Także rola ojca, która jest jeszcze podstawą bytu w niektórych śląskich rodzinach traci swój „sakralny” wręcz wymiar. Praca zawodowa matki jest akceptowana, gdyż stanowi o tym konieczność.
Czy to oznacza, że tradycyjny śląski model rodziny się wyczerpał a śląskie matki pełnią już inne, nowe role społeczne? Pewnie najbliższy czas pokaże. Należy jednak zaznaczyć, że na etosie śląskiej rodziny wychowało się wiele pokoleń ślązaków. Z reguły wyszło im to na dobre.

A czego oczekuje się dziś od współczesnej śląskiej matki? Czy nie tylko tego, aby była zwyczajną mamą? Nie, ona musi być super matką. Właśnie taka jest współczesna śląska kobieta. Chcąc się wyzwolić z krzywdzącego spychania na dalszy plan wreszcie wywalczyła częściowe zawodowe równouprawnienie. Może przecież się realizować, piąć się po szczeblach kariery zawodowej. Jednocześnie jednak nie jest w stanie odkleić od siebie symbolu matki wiernej mężowi, rodzinie wierze i tradycji. Czuje, że dalej musi wypełniać misję, misję, którą zapoczątkowały jej XIX i XX-wieczne poprzedniczki. Rola współczesnej matki została wpisana w sferę prywatną, sferę relacji między rodzinnych, a nawet, gdy pojawia się w sferze publicznej i zawodowej, to może w niej funkcjonować jedynie w nawiązaniu do swej roli prywatnej.

Stowarzyszenie Miłośników Śląska VERUM

ŹRÓDŁA: Leks-Bujak E.: Rola i wartość tradycyjnej rodziny górniczej, dawniej i obecnie. Dokument dostępny na stronie Word Widw Web: www.history-of-mining.pwr.wroc.pl; Bukowska-Floreńska I.: Rola rodziny w społeczności. [W:] Ludowe tradycje: dziedzictwo kulturowe ludności rodzimej w granicach województwa śląskiego: praca zbiorowa / pod red. Barbary Bazielich. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze; Katowice: Muzeum Śląskie, 2009; Bukowska-Floreńska I.: Rodzina na Górnym Śląsku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007; Adamski F.: Rodzina – wymiar społeczno – kulturowy. Wydawnictwo UJ, Kraków 2002; Górnikowska – Wolak E.: Szkic do portretu Ślązaczki. Refleksja feministyczna. UŚ, Katowice 2000; Jałowiecki B., Szczepański M.S.: Rozwój lokalny i regionalny w perspektywie socjologicznej. WSZiNS Tychy 2002; Świątkiewicz W. 2005: Rodzina jako wartość w tradycji kulturowej Górnego Śląska, [w:] Rodzina współczesna, Red. M. Ziemska, WUW, Warszawa; rys: Marta Rudnicka

Możliwość komentowania jest wyłączona.