22 października, 2019
Międzynarodowy Dzień Osób Jąkających Się
22 października obchodzony jest Światowy Dzień Osób Jąkających się. Dzień ten ma na celu zwrócenie szczególnej uwagi społeczeństwa na przypadłość, z którą walczy ponad 60 milionów osób na świecie (w tym około 500 tysięcy w Polsce). Wielu z nich każdego dnia mierzy się z brakiem akceptacji co bardzo często prowadzi do ich wycofania, nie rzadko do depresji, a to z kolei zdecydowanie utrudnia terapię. Szacuje się, że jąkanie występuje u 4% osób dorosłych i u 6% dzieci. Problem jąkania częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek (4:1) i zazwyczaj pojawia się miedzy czwartym a ósmym rokiem życia.
Światowa Organizacja Zdrowia WHO definiuje jąkanie jako zaburzenie rytmu i płynności mówienia, które powoduje niezdolność wyartykułowania zamierzonej wypowiedzi w skutek mimowolnego, powtarzającego się przedłużania lub przerywania brzmienia wymawianych dźwięków. Dla większości jąkających się wada ta jest źródłem stałych przykrych przeżyć. Związku z tym jąkanie stanowi również sumę zjawisk emocjonalnych towarzyszących zaburzeniom płynności.
Nieznana jest dokładna przyczyna jąkania. Część badań wskazuje wyraźnie na genetyczne podłoże, inne z kolei sugerują, że istotnym czynnikiem wywołującym to zaburzenie mowy mogą być również urazy podczas porodu. Najczęściej problem pojawia się we wczesnym dzieciństwie, zaraz po tym, kiedy dziecko zaczyna mówić. Niekiedy jąkanie może pojawić się również u osób dorosłych na skutek ciężkiego urazu neurologicznego lub nadużywania narkotyków – wtedy mówimy o tak zwanym jąkaniu nabytym. Im wcześniej dziecko jąkające się zostanie poddana odpowiedniej terapii, tym lepsze są rokowania na wyeliminowanie lub znaczne ograniczenie zaburzeń mowy. Warto zaznaczyć, że nie istnieje żaden związek między jąkaniem się a inteligencją. Ułatwianie wypowiadania się jest osiągane w terapii poprzez uczenie się dziecka różnych technik terapeutycznych. Techniki te pomagają redukować dziecku napięcie w aparacie mowy. Rozpoczynanie zdania zaczyna się z większą ilością powietrza lub jąkania się w łagodniejszy sposób. Ostatnio bardzo skuteczna i popularną stała się terapia nowej mowy. Polega ona na nowo opanowaniu wdychaniu dźwięku, sylab i całych zdań. To mozolna wielogodzinna praca nad własnym ciałem, pokonywania swoich słabości. Metoda pozwala osiągnąć płynna mowę bez jąkania na wiele lat. Ważnym elementem terapii są rozmowy na „żywo” – w sklepie, na uczelni, w instytucjach.
Kluczową kwestią w terapii jest natomiast samoakceptacja i wiara we własne możliwości. Dowodem na to są znani i lubiani, którzy w różnym stopniu zmagali się (lub w dalszym ciągu się zmagają) z jąkaniem. Wśród nich między innymi takie osobistości, jak Bruce Willis, Samuel L. Jackson, John Scatman, Winston Churchill czy Elvis Presley. Najbardziej rozpoznawalnym jąkającym się Polakiem jest niewątpliwie Jerzy Owsiak, a przy tym nie brakuje mu charyzmy, dowcipu i bystrości umysłu i pomysłów – zwłaszcza jednego, który co roku realizuje koncertowo.
Maria Wandzik