Przedszkola wg. koncepcji Marii Montessori

„Pomóż mi zrobić to samemu” – z taką prośbą zwróciło się kiedyś dziecko do Marii Montessori. To życzenie stało się, główną myślą jej wielkiej koncepcji wychowania. Była jedną z pierwszych kobiet, lekarzy we Włoszech – antropologiem i pedagogiem. Przez ponad 50 lat pracowała z dziećmi różnych ras, narodowości, o różnym statusie materialnym. Jest twórczynią metody opartej na indywidualnym podejściu do każdego dziecka, jego osobistym tempie rozwoju i wspomaganiu go przez specjalnie przygotowane otoczenie.
Przedszkole Montessori to zarówno przestrzeń, jak i materiał rozwojowy są zaprojektowane tak, aby zaspokoić naturalną potrzebę aktywności, ruchu i manipulowania. W myśl zaleceń Marii Montessori, otoczenie zawiera liczne „impulsy” mające pobudzić dziecko do pro rozwojowego działania, sprzyjając jednocześnie koncentracji, dzięki czemu stwarza optymalne warunki do wystąpienia zjawiska polaryzacji uwagi.
Główne założenia metody Montessori to dziecko, które stawia się w centrum, nie nauczyciela. Dziecko uczy się przez aktywne działanie, powtarzanie, uczy się samokontroli, samodzielności, uczy się na swoich błędach. Wolność dziecka jest traktowana bardzo poważnie, polega ona m.in. na podejmowaniu decyzji np. z jakim materiałem będzie dziecko pracowało, jak długo, co będzie robiło później.
Nauczyciel dla dziecka, pełni rolę doradcy i przewodnika, który tłumaczy świat dziecku. Pomaga, gdy dziecko wyrazi taką potrzebę, ale nie wyręcza i nie narzuca się. Jego zadaniem jest zapewnienie dziecku możliwości próbowania i doświadczania. Nauczyciel pokazuje, w jaki sposób posługiwać się pomocami.
Materiały Montessori to jeden z najważniejszych nośników jej idei. Ten starannie zaprojektowany zestaw narzędzi ma bowiem za zadanie pobudzać i wspierać dziecko na każdym etapie rozwoju, zgodnie z wrażliwymi fazami. Poszczególne grupy pomocy, stosowane na poziomie edukacji przedszkolnej, służą do: praktycznych ćwiczeń dnia codziennego (np. wiązanie sznurówek), kształcenia zmysłów, edukacji językowej, edukacji matematycznej, zdobywania wiedzy o świecie, wychowania religijnego. Pomocą może być zarówno zestaw do krojenia marchewki, dzbanuszki z wodą, sznurek z koralikami do nawlekania, ruchomy alfabet, jak i zbiór kamieni, przyniesionych ze spaceru.

Najważniejsze jest to, że materiał jest cały czas dostępny na zajęciach, aby dziecko mogło po niego sięgać wg potrzeby oraz ma on swoje stałe miejsce. Pomoce są logicznie uporządkowane wg zasady stopniowania trudności. Dziecko pracujące z daną pomocą jest za nią odpowiedzialne i zobowiązane odłożyć na miejsce. Każdy materiał jest tylko w jednym egzemplarzu. W nauczaniu przedszkolnym nastawiamy się na pobudzania faz wrażliwych u dziecka, obserwujący nauczyciel ma za zadanie odkryć w wychowankach potencjał na zajęciach.
Działy nauczania przedszkolnego wg Marii Montessori to życie praktyczne ( życie codzienne) – służą rozwijaniu samodzielności, koordynacji i koncentracji. Sensoryka, która uwrażliwia przedszkolaka na piękno i wzbogaca słownictwo, opisując świat. Kolejnym działem jest matematyka, porządkuje świat, a materiał wprowadza dziecko ze świata abstrakcji do świata liczb. Dziecko podczas zajęć językowych nabywa umiejętności czytania i pisania oraz słuchu fonemowego. Wiedzę o świecie, zwierzętach i geografii dowiemy się na zajęciach o kultura/kosmos dla przedszkolaków.

Kiedy powyższe warunki zostaną spełnione, to nie oznacza, że dziecko wyrośnie na małego artystę czy sportowca. Intuicyjnie kojarzymy czas dzieciństwa z niebywałą wręcz elastycznością ciała i umysłu. Ta zdolność przyswajania umiejętności w dzieciństwie związana jest ze stopniowym rozwojem struktur poznawczych w mózgu – czyniąc dziecko szczególnie podatnym na „poznanie” określonych zagadnień w pewnych momentach życia. Bardzo często można ten czas przegapić, lub będzie to okupione większym wysiłkiem i nie sprawi dziecku takiej radości, zdobycie nowej umiejętności zajmie więcej czasu.
Maria Wandzik