Wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego znów pojawił się smog. To zjawisko atmosferyczne ma szkodliwy wpływ na organizm człowieka.

Smog jest wynikiem wymieszania się mgły z dymem i spalinami. Pyły, związki chemiczne i znaczna wilgotność, z których składa się to zanieczyszczenie powietrza, są zagrożeniem dla zdrowia człowieka. Czynniki alergizujące mogą wywoływać astmę, a nawet prowadzić do przewlekłego zapalenia oskrzeli, niewydolności oddechowej lub paraliżu układu krwionośnego. Smog jest także przyczyną zmniejszenia masy u noworodków. Zwiększa liczbę nowotworów oraz chorych na POChP. Wywołuje niedokrwienie serca szczególnie u osób starszych.

Badania pokazują, że kilkanaście procent objawów astmy powoduje właśnie smog. Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem przez kobietę w ciąży może być przyczyną autyzmu u dziecka. Wzrost stężenia smogu prowadzi także do ostrych zespołów wieńcowych i wzrostu śmiertelności u mężczyzn z powodu przyczyn sercowo-naczyniowych. WHO udowodniło, że pyły zawieszone mają wpływ na zwiększenie zachorowań na raka płuc. Organizacja Health and Environment Alliance oszacowała koszty zewnętrzne zanieczyszczenia powietrza wskutek spalania węgla w elektrowniach węglowych w Polsce w przedziale 12–34 mld zł rocznie, na co składa się 3500 przedwczesnych zgonów, 1600 przypadków przewlekłego zapalenia oskrzeli, 1000 nowych hospitalizacji oraz 800 000 utraconych dni pracy rocznie.

Większość miast na terenie Unii Europejskiej, w którym przez kilka miesięcy stężenie pyłów zawieszonych w powietrzu jest największe, znajduje się w Polsce. Od kilku lat Kraków, Rybnik, czy też Pszczyna zmagają się ze smogiem. Choć zjawisko to występuje na terenie całego kraju, z nielicznymi wyjątkami. W większości miejscowości smog powodowany jest tak zwaną niską emisją (znaczne nagromadzenie emitorów o wysokości do 40 metrów nad poziom gruntu, w miejscach o dużej gęstości zabudowy, na małej powierzchni). Smog w Polsce występuje więc głównie w sezonie grzewczym (wrzesień–kwiecień). Smog prowadzi także do zanieczyszczenia gleby, w tym ziemi uprawnej. Badania tzw. chemizmu gleb ornych wykazały wzrost stężenia rakotwórczych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) na gruntach wykorzystywanych pod uprawę roślin.

Najczęstszą przyczyną powstawania smogu są instalacje grzewcze. Spora część z nich to tzw. kopciuchy, czyli kotły niskiej klasy. Ponadto częstą praktyką w polskich domach jest nie tylko korzystanie z kiepskiej jakości paliw, ale także spalanie śmieci. Do tego dochodzi także transport drogowy – zwiększająca się liczba samochodów i  procesy spalania poza przemysłem i procesy spalania w sektorze energii.

Każdy mieszkaniec Polski ma możliwość sprawdzenia aktualnego poziomu zanieczyszczenia powietrza na co najmniej dwa sposoby:
• za pomocą mapy zanieczyszczeń,
• za pomocą miernika jakości powietrza.

Wymiana pieca to podstawowy krok w walce z niską emisją. Zachęcają do tego programy i finansowe wsparcie. Dzięki środkom z programu Czyste Powietrze każdy właściciel bądź współwłaściciel budynku jednorodzinnego może uzyskać realne wsparcie finansowe dla swojej inwestycji w lepsze – bardziej efektywne, przyjazne zdrowiu i środowisku – źródła ciepła. Jak informuje Ministerstwo Środowiska, wymieniając piec i modernizując budynek w ramach programu Czyste Powietrze, inwestujesz w lepsze życie:
• Wpływasz na poprawę jakości powietrza w swoim otoczeniu (zmniejszając emisję szkodliwych substancji do atmosfery).
• Oszczędzasz na codziennych wydatkach (dzięki efektywniejszemu zarządzaniu energią cieplną w swoim domu).
• Chronisz zdrowie swoje i całej rodziny.
• Dbasz o środowisko naturalne dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń.

W parze z wymianami pieców musi iść także rozwój transportu publicznego i ograniczenie liczby samochodów na drogach. Sensowne projektowanie miast, termomodernizacje budynków publicznych, czy też rozwój sieci ciepłowniczych w miastach to realna szansa na poprawę jakości powietrza. Wielu Polaków wciąż uważa, że można spalać śmieci, dlatego bardzo ważna jest edukacja i to w każdym wieku. Nie ma wątpliwości, że to ciężka i długa praca, ale bardzo potrzebna. Smog nie jest zjawiskiem „teoretycznym” – co roku odbiera życie lub zdrowie ogromnej liczbie Polaków.

Weronika Herzog
Zdjęcie:pixabay