Kontrast

A A A A

Rozmiar tekstu

A-   A+
Gospodarka/Polityka

18 kwietnia, 2019

Święte Trzy Dni

Święte Trzy Dni

Byłem dziś rano na pogrzebie. Ksiądz wyjaśnił zebranym, że w Wielki Czwartek nie można odprawić mszy pogrzebowej (w tym dniu odprawia się tylko jedną mszę — Wieczerzy Pańskiej), potem dodał, że podobnie będzie jutro, bo Wielki Piątek to jedyny dzień w roku, kiedy nie odprawia się żadnej mszy. Jeżeli miał na myśli kalendarz cywilny, to prawda. Sytuacja komplikuje się, jeżeli na sprawę spojrzeć punktu widzenia liturgii. Ale po kolei.

Odprawiana w Wielki Czwartek wieczorem Msza Wieczerzy Pańskiej rozpoczyna Święte Triduum Paschalne — pamiątkę trzech dni, w których dokonało się zbawienie świata.

O ostatniej wieczerzy zgodnie mówią wszystkie cztery Ewangelie. To wtedy Jezus zwrócił się do uczniów słowami: Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje… to jest Krew moja, ustanawiając w ten sposób Najświętszy Sakrament, a także sakrament kapłaństwa. W tym momencie zebrani w Wieczerniku apostołowie jeszcze nie wiedzą, co te słowa tak naprawdę znaczą, ale dowiedzą się już wkrótce. Zaraz po wieczerzy wszyscy udają się na Górę Oliwną do ogrodu Getsemani. Tam Jezus zostaje pojmany, a apostołowie w przestrachu uciekają. Tak rozpoczyna się Wielki Piątek.

Na marginesie warto wspomnieć, że według ówczesnej żydowskiej rachuby czasu dzień rozpoczynał się w momencie zachodu słońca. To ważna uwaga w kontekście tego, co zostało powiedziane na początku.

Uwięzienie, przesłuchanie przez rzymskiego prefekta Judei Poncjusza Piłata zakończone biczowaniem, a potem skazaniem na śmierć, droga na Golgotę i ukrzyżowanie I tak w ciągu niespełna tygodnia entuzjazm ludu witającego Jezusa wjeżdżającego na osiołku do Jerozolimy zamienił się w nienawiść. Około dziewiątej godziny dnia, czyli dzisiejszej 15. Jezus umiera na krzyżu. Ciało wydane za nas i Krew za nas przelana. To co zapowiedziane w Wieczerniku wypełniło się na krzyżu.

Istotnie w tym dniu nie odprawia się mszy świętej, bo ta zawsze składa się z dwóch zasadniczych części: Liturgii Słowa i Liturgii Eucharystycznej. W Wielki Piątek jest część pierwsza (z czytaniem Pasji wg św. Jana — naocznego świadka wydarzeń), a z drugiej jedynie Komunia Święta. Nie ma tego co najistotniejsze — Modlitwy Eucharystycznej ze słowami przeistoczenia. Zamiast tego jest Adoracja Krzyża wniesionego w sposób uroczysty do kościoła. W Polsce na zakończenie przenosi się Najświętszy Sakrament do Grobu Pańskiego.

Wielka Sobota jest dniem żałoby; w kościołach nie celebruje się niczego. Mówienie o mszy, czy ceremoniach wielkosobotnich jest nieporozumieniem. W kalendarzu żydowskim jest szabat. Jezus spoczywa w grobie, apostołowie strwożeni zamykają się w Wieczerniku. Wszystko wskazuje na to, że to już koniec. Słońce zachodzi rozpoczyna się trzeci dzień.

Ewangelie synoptyczne (Mateusz, Marek, Łukasz) wspominają o trzech kobietach, które o poranku pierwszego dnia po szabacie udały się do grobu, aby namaścić ciało Jezusa olejkami. Na miejscu okazuje się, że grób jest pusty. Zaalarmowani przez kobiety Jan i Piotr przełamują strach i biegną do grobu. Jeszcze nie pojmują co się stało. Ewangelia św. Jana koncentruje się na postaci Marii z Magdali. To ona pierwsza spotyka Zmartwychwstałego. Czy to oznacza, że Jezus zmartwychwstał rano? Tego nie wiemy i nie to jest najważniejsze, chociaż w tradycji ludowej tak właśnie to pojmowano.

W liturgii Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego rozpoczyna się Mszą Wigilii Paschalnej, odprawianą w sobotni wieczór. Dlaczego wieczór? Pierwotni chrześcijanie tak właśnie świętowali niedziele i uroczystości. Wigilia to było nocne czuwanie, a nie przeddzień święta jak to dziś powszechnie się rozumie. Eucharystia, czyli pamiątka Ostatniej Wieczerzy odprawiana podczas takiej wigilii była jej najważniejszym elementem.

Wigilia Paschalna jest centralnym punktem roku kościelnego, co ma swoje odzwierciedlenie w liturgii tej mszy, która składa się aż z czterech części: Liturgii światła (kiedyś zawsze święcono światło potrzebne podczas modlitw), Liturgii Słowa (rozbudowanej w pełnej wersji do 11 czytań, z czego 9 ze Starego Testamentu), Liturgii Chrzcielnej (pierwotnie chrzczono katechumenów tylko w tym dniu) i Liturgii Eucharystycznej. Zgodnie z tradycją podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej w kościołach milkną dzwony i organy, aby powtórnie odezwać się w czasie Mszy wigilii Paschalnej podczas śpiewu Gloria (Chwała na wysokości Bogu), który pierwotnie wykonywany był tylko podczas tej liturgii. To jedyny moment w roku kiedy w kościele jednocześnie dzwonią wszystkie dzwony i dzwonki.

Co ciekawe, przed reformą soborową Vaticanum II Msza Wigilii Paschalnej (podobnie jak wszystkie inne msze święte) odprawiana była w Wielką Sobotę rano. Wiązało się to z obowiązującym wówczas rygorystycznym postem eucharystycznym, który wymagał, aby Komunię świętą przyjmowano na czczo. Tym samym doszło do paradoksalnej sytuacji, że msze święte, będące w istocie pamiątką kolacji odprawiano w porze śniadania. Ale to już temat na inną okazję.

Tajpan

Możliwość komentowania jest wyłączona.