Dzień dobry. Witam Państwa bardzo serdecznie w Tarnowskich Górach. Nazywam się Adam Ochman, nie jestem profesjonalnym przewodnikiem. Urodziłem się w Tarnowskich Górach, moi rodzice i dziadkowie zaszczepili mi miłość i przywiązanie do miejsca urodzenia. Moje zamiłowanie do Tarnowskich Gór i Śląska przekazałem najpierw mojemu synowi, później mojej rodzinie i znajomym mieszkającym w całej Polsce. Chcę również Państwu opowiedzieć o ciekawych miejscach, które znajdziemy w Tarnowskich Górach, powiecie tarnogórskim oraz innych miejscowościach Śląska. Proponuję Państwu, aby zwiedzanie Tarnowskich Gór podzielić na kilka części. Dzisiaj chcę Państwu pokazać miejsca, które w Tarnowskich Górach są najbardziej znane i są naszą wizytówką. Zapraszam do poznania centrum miasta.
Rozpoczynamy zwiedzanie Tarnowskich Gór na rynku – jest to jak w większości miast najważniejsze miejsce w centrum miasta. Stoimy w tej chwili przed budynkiem ratusza. Jest to czwarty budynek ratusza w naszym mieście. Jak Państwo widzą jest to budynek okazały. Ratusz jest jednym z najładniejszych na Śląsku. Budowę ratusza rozpoczęto w roku 1896, a zakończono w sierpniu 1898 roku. Ratusz jest zbudowany z piaskowca i granitu oraz cegły. Po lewej stronie, w półokrągłej części budynku, na parterze, znajduje się wejście do Punktu Informacji o Mieście. Na elewacji pomiędzy oknami pierwszego i drugiego piętra widzicie Państwo pięć herbów, wśród nich herb miasta Tarnowskie Góry i rodu Henckel von Donnesmarck. Po prawej stronie na drugim piętrze widzicie Państwo okazałe okna. Są to okna z sali sesyjnej, pod nimi na wysokości pierwszego piętra figura gwarka, która znajduje się tu od 1957 roku. Pierwotnie na tym miejscu stał pomnik Jerzego Hohenzollerna. Gdy wejdziemy schodami, to na ścianie przed wejściem do budynku po prawej stronie zobaczymy tablicę upamiętniającą pierwszy strajk na Śląsku w roku 1980, który rozpoczął się w Fabryce Zmechanizowanych Obudów Ścianowych “FAZOS”. We wnętrzu ratusza znajduje się wiele zabytków np.: sala sesyjna, klatka schodowa, zabytkowe meble. Od 2012 roku codziennie o godzinie 12:00 z ratusza rozlega się hejnał tarnogórski. Zobaczyliśmy przed chwilą Ratusz – najbardziej okazały budynek w mieście. Zapraszam Państwa, abyśmy kontynuowali nasz dzisiejszy spacer. Przeszliśmy nieopodal Ratusza i patrzymy teraz na kamieniczkę na Rynku pod nr 5. Na frontonie budynku widzimy figurę “Białego Anioła”. Od tej figury nosi nazwę apteka, która działała tutaj od końca XVIII wieku do roku 2019. Była to pierwsza prywatna apteka w Tarnowskich Górach. Zapraszam, aby zobaczyć ciekawostkę. Przeszliśmy 50 metrów i stoimy przed budynkiem u zbiegu rynku i ul. Lompy. Jest to pierwszy budynek, gdy wchodzimy na rynek od ulicy Krakowskiej. Wspominałem o ciekawostce. Popatrzmy na ścianę na wysokości pierwszego piętra. Na blasze w kolorze srebrnym jest spisany fragment “Ordunku gornego”, był to wydany w roku 1528 dokument, który mówił o prawach, przywilejach i obowiązkach gwarków. Ordunek gorny został spisany w języku polskim, czeskim i niemieckim. Przejdziemy teraz do kościoła ewangelickiego pod wezwaniem Zbawiciela. Kościół znajduje się na rynku po przeciwnej stronie Ratusza. Został wybudowany w roku 1780. Gdy patrzymy na kościół widzimy wieżę z mechanicznym zegarem. Na poziomie parteru zadaszone gontem wejście na wieżę oraz wejście spod wieży do kościoła. Na ścianie kościoła jest wmurowana tablica, upamiętniająca tarnogórzanina Carla Wernickiego, był on lekarzem: neurologiem, psychiatrą, patologiem. Zapraszam do wnętrza kościoła. Proszę zwrócić uwagę na ołtarz z kazalnicą, chrzcielnicę, organy. Od 2003 roku w kościele odbywają się Tarnogórskie Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej. Zapraszam Państwa, abyśmy zobaczyli kolejne miejsce związane z historią naszego miasta. Stoimy przed kamienicą nr 13 na rynku, gdy patrzymy na nią nie widzimy nic ciekawego. Jest ważna dla miasta ze względu na naszą historię. Od 1562 do 1608 roku mieścił się tutaj drugi ratusz. Budynek ten był wielokrotnie przebudowywany. Na parterze od początku XVII w. do początku lat 90 XX wieku mieściła się znana restauracja “Pod lipami”. Proszę spojrzeć w lewą stronę. Widzimy kamienicę na rogu rynku i ul. Opolskiej. Jest to miejsce, w którym od roku 1608 do końca XIX wieku stał budynek trzeciego ratusza tarnogórskiego. Budynek ratusza zburzono, a na jego miejscu na początku XX wieku wybudowano kamienicę, w której siedzibę miał bank. Wejdziemy teraz na płytę rynku, aby przyjrzeć się studni. Ta, którą widzimy jest repliką wykonaną w latach 50 XX wieku. Dwie takie studnie były dawniej na rynku, każdy mógł czerpać z nich wodę. Przejdźmy kilka kroków obok studni. Patrzymy teraz na “dziwną instalację”. Co to jest? Proszę Państwa, dawniej takie obiekty nazywano pomnikami, teraz nazywa się to “instalacjami”. W Tarnowskich Górach, osoby, które chociaż trochę interesują się miastem wiedzą, że to, co widzimy, jest to rzeźba przedstawiająca trzy bryły galeny znajdujące się w Zabytkowej Kopalni Srebra. Na metalowych bryłach wypisane są słowa z dzieła “Officina ferraria”. Autorem tej współczesnej instalacji jest tarnogórzanin prof. Werner Lubos, malarz i rzeźbiarz. Zapraszam teraz do odwiedzenia naszego muzeum miejskiego. Zobaczyliśmy zbiory muzeum tarnogórskiego, jesteśmy przed budynkiem muzeum. Proszę spojrzeć w lewo. Widzimy kamienice z podcieniami z XVI wieku. Podejdźmy do figury gwarka na tarnogórskim rynku. To jedna z sześciu figur-symboli Tarnowskich Gór. Teraz przechodzimy podcieniami. W Tarnowskich Górach zachowało się sześć takich kamieniczek, wszystkie są ozdobą rynku i ul. Gliwickiej. Przed nami budynek, który od roku1965 jest siedzibą Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Jest to budynek, który wybudowano w XVI wieku. W XVIII wieku była tutaj szkoła prowadzona przez ewangelików. Stoimy przed budynkiem, na którego miejscu stał w XVI wieku pierwszy ratusz Tarnowskich Gór. Na obecnym budynku widzimy pamiątkową tablicę, a pod nią wmurowano grudkę galeny. Proszę spojrzeć przed siebie. Z tej perspektywy bardzo dobrze widzimy cały budynek kościoła świętych Piotra i Pawła. Pierwszy kościół został wybudowany w XVI wieku. Pierwotnie był to kościół ewangelicki. Dopiero w roku 1630 kościół został przekazany katolikom. W kościele na ścianach znajdują się tablice nagrobne, napisy na nich są w języku łacińskim. Jest jedna tablica nagrobna z napisem w języku polskim. W roku 1747 powstało przy kościele św. Piotra i Pawła bractwo świętej Barbary, patronki górników. Jest to pierwsze takie bractwo na ziemiach polskich. Proszę spojrzeć na zabytkowy kasetonowy sufit. Obecną polichromię kościoła zaprojektował i wykonał prof. Werner Lubos w latach 1980-1989. Proszę spojrzeć na ściany pod sufitem. Widzą Państwo jakby fale, ale to nie są fale, tutaj mamy kolejny element związany z Tarnowskimi Górami. Pan profesor namalował podziemia tarnogórskie. Tak wygląda układ skał w kopalni zabytkowej. Proszę spojrzeć na prezbiterium. Przed renowacją w kościele znajdowała się ambona, w czasie renowacji postanowiono wykorzystać zabytkowy, nieużywany już element wyposażenia kościoła. Ze środkowej części ambony wykonano ołtarz nakryty marmurowym blatem. Po lewej stronie prezbiterium znajduje się podstawa ambony, na której stoją figury patronów kościoła, nad nimi baldachim, górna część ambony. Do wykonania ambonki posłużyła tylna część starej ambony. Inspiracją do wykonania tabernakulum były podziemia zabytkowej kopalni srebra. Po wyjściu z kościoła św. Piotra i Pawła wchodzimy na plac gwarków, który pełnił rolę rynku. Najważniejszym obiektem zabytkowym, a także kolejnym symbolem miasta jest zabytkowa dzwonnica gwarków, która w tym miejscu stoi od 1955 roku, wcześniej pracowała w kamieniołomie na Blachówce. Na podmurówce z kamieni umieszczone są tablice pamiątkowe “Solidarności”. W okresie stanu wojennego w miejscu tym spotykali się uczestnicy nielegalnych pokojowych zgromadzeń.
W tym miejscu kończymy nasz pierwszy spacer po Tarnowskich Górach. Jeżeli Państwa chociaż trochę zainteresowałem naszym pięknym miastem zapraszam na następne spotkanie. Dziękuję bardzo za wspólnie spędzony czas.

autor: Adam Ochman