Dzień dobry Państwu. Witam bardzo serdecznie  na  naszym kolejnym spacerze po Tarnowskich Górach. Dzisiaj nie rozpoczynamy naszego spaceru od rynku, jak to było do tej pory. Jesteśmy przed budynkiem Tarnogórskiego Centrum Kultury. Od XIX wieku w miejscu tym stał budynek należący do loży masońskiej. Dużo informacji na temat loży masońskiej Silberfels  w Tarnowskich Górach otrzymaliśmy  w czasie naszego pierwszego spaceru w Muzeum Tarnogórskim. Po wojnie w budynku loży masońskiej powstał Dom Kultury „Kolejarz”, działał on bardzo prężnie aż do roku 1965. Najbardziej znany był Amatorski Zespół Teatralny, który liczył 42 osoby i wystawiał sztuki poważne oraz komediowe, występował nawet w Teatrze Wyspiańskiego w Katowicach. Wspominam Państwu tak bardzo ten zespół teatralny, dlatego że reżyserem, autorem scenariuszy i aktorem był w nim mój dziadek Antoni Talaga. Pod koniec lat 60. XX wieku rozebrano stary budynek, a na jego miejsce wybudowano budynek, który obecnie widzimy.

W latach 90. działalność Domu Kultury „Kolejarz” zawieszono. Budynek przekazano miastu, które utworzyło Tarnogórskie Centrum Kultury i działa ono do chwili obecnej. Pamiątkami pozostałymi po Domu Kultury „Kolejarz” są tablica pamiątkowa w budynku oraz mozaika na  ścianie zewnętrznej, którą widzimy. Po prawej stronie widzimy budynki Technikum Ekonomicznego oraz Szkoły Podstawowej numer 9. Jesteśmy teraz na ulicy Sienkiewicza, jest to jedna z ważniejszych ulic miasta. W kamienicy numer jeden, którą widzimy przed nami, po wojnie mieściły się mieszkania komunalne. Obecnie są tam biura i apteka. Po wojnie aż do roku 1970 mieszkał w tej kamienicy Pan dr Rusinek, był to lekarz, o którym można by powiedzieć dzisiaj, że był lekarzem rodzinnym. Człowiekiem z powołaniem do zawodu. Po naszej lewej stronie widzimy XIX-wieczny budynek Starostwa Powiatowego, w którym obecnie mieści się Urząd Miejski. Na kamienicy pod numerem czwartym widzimy emblematy loży masońskiej. Właściciel tej kamienicy należał do loży masońskiej i równocześnie był murarzem. Naprzeciwko, pod numerem 5, była willa należąca kiedyś do stolarza. Na frontonie widać płaskorzeźbę mężczyzny z piłą, obecnie w budynku tym mieści się przedszkole. Widzimy przed nami budynek szkoły zawodowej obecnie Centrum Kształcenia Ustawicznego popularnie zwane „Sorboną”. Przechodzimy teraz niewielkim skwerkiem pomiędzy budynkami, po naszej lewej stronie widzimy szary budynek, w którym obecnie znajduje się Szkoła Muzyczna, a do lat 80. swoją siedzibę miał tutaj komitet miejski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Przed nami, po lewej stronie, widzimy nowy dworzec autobusowy „Przystanek Europa”, oddany do użytku w 2013 roku. Jest to pierwszy w nowym stylu dworzec  na terenie Śląska. Przed dworcem widzimy trzecią figurę Gwarka. Zbliżamy się do dworca kolejowego w Tarnowskich Górach, przed nim stoją trzy pomniki. Najstarszy z nich jest poświęcony powstańcom tarnogórskim, drugi, w formie krzyża, jest poświęcony okresowi walk o wolność w latach 80. XX wieku. Trzeci pomnik poświęcony jest odpowiedzialnemu za budowę magistrali Śląsk Gdynia inżynierowi Józefowi Nowkuńskiemu. Był to człowiek pełen pasji, który uparcie dążył do osiągnięcia zamierzonego celu. Przed nami budynek tarnogórskiego dworca kolejowego zbudowany w XIX wieku, na jego frontonie widzimy trzy herby: godło Polski, herb Tarnowskich Gór i herb Wrocławia. Na budynku dworca znajdował się pierwszy zegar elektryczny w Polsce. Obecnie przez dworzec w Tarnowskich Górach przejeżdża dziennie 50 pociągów osobowych, dodatkowo pociągi towarowe. Gdy działała stacja w Tarnowskich Górach ruch pociągów towarowych odbywał się bezustannie, przewożono przede wszystkim węgiel z kopalni na Śląsku do portu w Gdyni. To właśnie tutaj rozbudowano stację kolejową, która jest druga co do wielkości w Europie. Od końca XIX  wieku Tarnowskie Góry zwane były miastem Gwarków i Kolejarzy, gdyż kolej była największym zakładem zatrudniającym mieszkańców, a zawód kolejarza był bardzo szanowany. Idziemy teraz ulicą Marszałka Józefa Piłsudskiego, po prawej stronie widzimy budynki Przychodni Specjalistycznych z okresu przedwojennego. Przechodzimy przez rondo imienia pułkownika Ranoszka, honorowego obywatela Tarnowskich Gór. Po prawej stronie widzimy zabytkowy budynek Poczty, wybudowany na początku XX wieku. Od ronda aż do Liceum Ogólnokształcącego imienia Staszica po lewej stronie widzimy skwer oraz Halę Targową, a po naszej prawej stronie zabytkowe kamienice. Tę część ulicy Piłsudskiego widzieliśmy z Placu Wolności w czasie naszego poprzedniego spaceru. W tej chwili jesteśmy na Skwerze przy Hali Targowej, patrzymy na pomnik upamiętniający dawny cmentarz ewangelicki, który był na terenie tego skwerku. W latach 50. XX wieku potajemnie chowano tutaj ofiary Urzędu Bezpieczeństwa. Wchodzimy teraz na ulicę Krakowską, jest to reprezentacyjna ulica  miasta na wysokości kamienicy, w której obecnie mieści się restauracja Brick. Widzimy zarys bramy miejskiej tak zwanej Bramy Bytomskiej. Na początku ulicy wita nas czwarta już figura Gwarka, który kieruje nasze kroki do rynku. Przy ulicy, którą idziemy, znajdują się zabytkowe kamienice, 24 z nich są wpisane na listę zabytków. Możemy zatrzymać się przy każdej kamienicy, aby zachwycać się jej pięknem, nie ma dwóch takich samych kamienic, każda wyróżnia się ciekawymi detalami. Większość z nich odrestaurowano w okresie ostatnich 20 lat. Kamienice pochodzą z XIX i początku XX wieku. Idąc wyłożoną płytami ulicą widzimy wmurowane tablice upamiętniające historyczne momenty w dziejach naszego miasta. W latach 2015, 2016 i 2017, ulicami miasta biegła trasa wyścigu kolarskiego Tour de Pologne. Oglądając piękne kamienice i poznając historię miasta, dotarliśmy na rynek. Zapraszam Państwa do restauracji i winiarni Sedlaczek, jest to najstarsza restauracja w naszym mieście. W restauracji gościł król Jan III Sobieski i jego żona Marysieńka. W Tarnowskich Górach miało miejsce pożegnanie króla z żoną w czasie wyprawy pod Wiedeń. Zapraszam do zjedzenia smacznego obiadu. Dziękuję Państwu bardzo za dzisiejsze spotkanie.
Zdjęcie pochodzi z archiwum prywatnego Adama Ochmana – wnuka Antoniego Talagi, reżysera, autora scenariuszy i aktora Amatorskiego Zespołu Teatralnego w Tarnowskich Górach. Jeśli ktoś rozpoznaje siebie lub innych na tej fotografii, będzie nam miło jeśli w komentarzu zostawicie po sobie ślad.
Zapraszam na kolejny spacer. Do zobaczenia.

autor: Adam Ochman